eupl

Η έγκριση της Πράξης για τη Διαλειτουργική Ευρώπη (Interoperable Europe Act – προτάθηκε στις 18/11/2022) θα αποτελέσει σημαντική πρόοδο προς τη, μη δεσμευτική, εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Διαλειτουργικότητας (ΕΙF) που διαμορφώνει τη στρατηγική πολιτική της ΕΕ για τη διαλειτουργικότητα από το 2010. Θα ενισχύσει τη χρήση της δημόσιας άδειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL) ως το κοινό νομικό εργαλείο αδειοδότησης διαλειτουργικότητας.

Μετά από αξιολόγηση και με βάση τη συναίνεση, η πρόταση ενός άμεσα εφαρμοστέου κανονισμού θεωρήθηκε ως το πλέον κατάλληλο νομικό μέσο για την προώθηση της διασυνοριακής διαλειτουργικότητας του δημόσιου τομέα. Όπως διατυπώνεται με σαφήνεια στο εισαγωγικό πλαίσιο της πρότασης, ένα υψηλό επίπεδο διαλειτουργικότητας των ψηφιακών λύσεων του δημόσιου τομέα είναι ουσιώδες όχι μόνο για την παροχή αποτελεσματικών διασυνοριακών υπηρεσιών στους πολίτες και τις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την ψηφιακή ενιαία αγορά, αλλά θα μειώσει επίσης το κόστος και θα μετριάσει τους κινδύνους κυβερνοασφάλειας.

Επειδή η εφαρμογή λύσεων διαλειτουργικότητας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το λογισμικό ανοικτού κώδικα, τις ανοικτές προδιαγραφές και τα πρότυπα, η κοινή χρήση θα γίνει η προεπιλεγμένη επιλογή μεταξύ όλων των φορέων του δημόσιου τομέα και η “μη κοινή χρήση” θα είναι η εξαίρεση που θα πρέπει να αιτιολογείται από νομική αιτιολόγηση.

Σύμφωνα με την Πράξη (άρθρα 1 έως 4), ο κανονισμός θα εφαρμόζεται άμεσα σε όλους τους φορείς του δημόσιου τομέα της ΕΕ και των κρατών μελών, δηλαδή σε πολύ περισσότερους από 100.000 φορείς. Θα διεξάγουν αξιολογήσεις διαλειτουργικότητας των λύσεων που έχουν αναπτύξει. Θα μοιράζονται (με πιθανές εξαιρέσεις) την τεχνική τεκμηρίωση και, κατά περίπτωση, τον τεκμηριωμένο πηγαίο κώδικα. Αυτό θα γίνεται με δημοσίευση στην πύλη της Διαλειτουργικής Ευρώπης (IEP) ή σε συνδεδεμένο αποθετήριο κράτους μέλους. Ως αποτέλεσμα αυτής της κοινής χρήσης, άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς θα μπορούν να προσαρμόζουν τις λύσεις στις δικές τους ανάγκες.

Ευτυχώς, ορισμένα από τα κύρια αναγκαία στοιχεία που απαριθμούνται στην Πράξη υπάρχουν ήδη ή θα χρειαστούν μικρές προσαρμογές:

  • Η “Διαλειτουργική Ευρωπαϊκή Πύλη” (Interoperable Europe portal), παρέχει ήδη ένα ενιαίο σημείο εισόδου για πληροφορίες σχετικά με τη διαλειτουργικότητα. Όλοι θα δουν αυτή την πύλη ως συνέχεια του JOINUP.eu που, με βάση την εμπειρία από το OSOR.eu, το SEMIC, το e-Practice και μέσω του NIFO (Εθνικό Παρατηρητήριο Πλαισίου Διαλειτουργικότητας) έχει ήδη προωθήσει ευρέως την κουλτούρα της διαλειτουργικότητας.
  • Η τυποποιημένη ευρωπαϊκή άδεια χρήσης ανοικτού κώδικα (EUPL-1.2) που υιοθετήθηκε με την εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2017/863 της Επιτροπής, όπως αναφέρεται στο πλαίσιο της πρότασης νόμου σελ. 3. Η EUPL είναι πλέον ισχυρή από μια ιστορία 15 ετών, μετά την υιοθέτησή της από πολυάριθμους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και μετά την έγκριση κορυφαίων οργανισμών Ανοικτού Κώδικα/Ελεύθερου Λογισμικού (OSI & FSF).

Όσον αφορά ειδικότερα την EUPL, η εφαρμογή του νόμου συνεπάγεται τη χρήση αδειών ανοικτού κώδικα από φορείς του δημόσιου τομέα που ενεργούν ως “αδειοδότες” (ιδίως για την αποσαφήνιση ζητημάτων πνευματικών δικαιωμάτων και την παροχή διευκρινίσεων σχετικά με την απαιτούμενη αμοιβαιότητα, την αναδιανομή βελτιώσεων, τη συμβατότητα με άλλες άδειες, την ευθύνη, το εφαρμοστέο δίκαιο κ.λπ.) Η EUPL καλύπτει αυτές τις απαιτήσεις και αποτελεί ήδη την προεπιλεγμένη άδεια χρήσης για όλο το λογισμικό που παράγεται από την Επιτροπή της ΕΕ σύμφωνα με την απόφαση C(2021)8759.

Στο πλαίσιο της Πράξης για τη Διαλειτουργική Ευρώπη, το μεγάλο πεδίο εφαρμογής της EUPL είναι ιδιαίτερα βολικό, καθώς καλύπτει την – πάντα αυξανόμενη – εξ αποστάσεως πρόσβαση σε λογισμικό “ως υπηρεσία” και όλα τα συστατικά στοιχεία του αδειοδοτημένου “έργου”, συμπεριλαμβανομένων, για παράδειγμα, των προδιαγραφών, της τεχνικής τεκμηρίωσης και του τεκμηριωμένου πηγαίου κώδικα, όπως αναλύεται από τον K. Żok, στο Masaryk University Journal of Law (Πολωνία). Η πρόταση νόμου (άρθρο 8.3) ορίζει ότι όταν ένας φορέας του δημόσιου τομέα παρέχει τη δική του πύλη, πρέπει να διασφαλίζει τη διαλειτουργικότητα με το ΙΕP και να επιτρέπει τη χρήση της EUPL. Αρκετά κράτη μέλη, όπως η Γερμανία με την ομοσπονδιακή αναπτυξιακή πύλη FITKO, προχωρούν ενεργά προς αυτή την κατεύθυνση.

Αυτό συμβάλλει στο να καταστεί η EUPL το κοινό προεπιλεγμένο μέσο ανοικτής αδειοδότησης, γνωρίζοντας ότι η χρήση της δεν αποκλείει άλλα μέσα αδειοδότησης όταν χρειάζεται ή είναι υποχρεωτική: για παράδειγμα, μπορεί να συμβεί ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση επαναχρησιμοποίησης σημαντικών τμημάτων κώδικα λογισμικού τρίτων που λαμβάνονται από αδειοδότες GPL, υπάρχει υποχρέωση επαναχρησιμοποίησης της ίδιας άδειας για διανεμόμενα παράγωγα. Μπορεί επίσης, όταν δεν απαιτείται αμοιβαιότητα, μια εντελώς επιτρεπτική άδεια θα μπορούσε να είναι μια βολική εναλλακτική λύση, αλλά σε κάθε περίπτωση η EUPL πρέπει να προτείνεται όταν είναι δυνατή και λογική.

Άλλες διατάξεις του προτεινόμενου νόμου αναφέρουν ότι το ΕIF (γενικά ή σε εξειδικευμένα θέματα) θα αναπτυχθεί περαιτέρω από ένα Συμβούλιο Διαλειτουργικής Ευρώπης (ΙΕΒ), το οποίο θα παρέχει επίσης σήματα “Διαλειτουργικών Ευρωπαϊκών Λύσεων” (Interoperable Europe Solutions- IES), θα μπορεί να προτείνει τη δημοσίευση στο ΙΕP άλλων λύσεων διαλειτουργικότητας (π.χ. από τρίτους, αλλά διανεμόμενων με άδεια χρήσης OSS) και θα μπορεί να προτείνει και να υποστηρίζει καινοτομίες (π.χ. την ανάπτυξη νέων ΙΕS και τις δοκιμές τους σε ad-hoc περιβάλλοντα ή “sandboxes”).

Ο ρόλος αυτού του IEB θα καταστεί ιδιαίτερα σημαντικός. Θα περιλαμβάνει εκπροσώπους των κρατών μελών και θα προεδρεύεται από την Επιτροπή. Θα επικουρείται από εμπειρογνώμονες και από μια Διαλειτουργική Ευρωπαϊκή Κοινότητα (Interoperable Europe Community – IEC). Μπορεί επίσης να δούμε εκεί ένα φόρουμ για την εξέλιξη της EUPL, η οποία, όπως και η πύλη, είναι ένα εργαλείο που αποσκοπεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες της έντονα αυξανόμενης κοινότητας χρηστών.

Πηγή: https://joinup.ec.europa.eu/collection/eupl/news/eupl-interoperable-europe-act